Każdego roku na świecie ponad 7 milionów dzieci przebywa w miejscach pozbawienia wolności takich jak zakłady karne, strzeżone ośrodki dla cudzoziemców czy szpitale psychiatryczne. W ramach badania prowadzonego na zamówienie Sekretarza Generalnego ONZ nasi naukowcy przyczynili się do oszacowania skali tego zjawiska i wypracowania rekomendacji w jaki sposób jemu przeciwdziałać.

Projekt badawczy pt. UN Global Study on Children Deprived of Liberty prowadzony był pod kierownictwem prof. Manfreda Nowaka, Niezależnego Eksperta ONZ w latach 2016-2019. Jego celem było kompleksowe zbadanie sytuacji dzieci (osób poniżej 18. roku życia) pozbawionych wolności w sześciu obszarach:

  1. Wymiar sprawiedliwości
  2. Dzieci przebywające w zakładach karnych z rodzicami
  3. Dzieci pozbawione wolności ze względu na nieuregulowany status migracyjny
  4. Dzieci przebywające w zamkniętych placówkach opiekuńczo-wychowawczych
  5. Dzieci pozbawione wolności ze względu na bezpieczeństwo narodowe
  6. Dzieci pozbawione wolności w związku z konfliktem zbrojnym

W ramach każdego z obszarów celem było oszacowanie skali zjawiska, zidentyfikowanie dobrych praktyk (m.in. środków alternatywnych do pozbawienia wolności), a także sformułowanie rekomendacji w zakresie prawodawstwa i polityk publicznych. W proces badawczy włączono 274 dzieci z całego świata, które doświadczyły pozbawienia wolności w różnych sytuacjach – ich historie i doświadczenia posłużyły za punkt wyjścia do wskazania najważniejszych wyzwań przed jakimi stoi społeczność międzynarodowa.

W związku z międzynarodowym charakterem projektu, w jego realizację zaangażowanych było ponad 150 badaczy ze wszystkich kontynentów – prawników, działaczy z obszaru praw człowieka (m.in. z Human Rights Watch), specjalistów z zakresu zdrowia publicznego i zdrowia dziecka, badaczy migracji i konfliktów zbrojnych i innych. Jednym z nich był dr Łukasz Szoszkiewicz z Zakładu Prawa Konstytucyjnego, który pełnił rolę koordynatora analizy danych. Dr Szoszkiewicz kierował kilkuosobowym zespołem statystyków, socjologów i prawników koordynując działania w zakresie gromadzenia danych, ich normalizacji oraz opracowania modeli statystycznych służących do oszacowania skali pozbawienia wolności.

Dwóch badaczy na tle flagi ONZ
Konferencja prasowa
Dwie osoby pracujące za biurkiem

Podstawowym źródłem informacji dla badaczy były dedykowane kwestionariusze – łącznie nadesłały je 92 państwa z całego świata. Dla pozostałych państw badacze sięgnęli po dane gromadzone przez organizacje międzynarodowe (m.in. UNHCR, UNICEF), a także nadsyłane przez państwa w ramach procedury sprawozdawczej przez organami traktatowymi ONZ. Różnorodność miejsc objętych badaniem wymagała opracowania modeli statystycznych dla każdego z obszarów osobno. Zastosowane metody obejmowały m.in. modele regresji, algorytm MICE (będący iteracyjną metodą imputacji danych) czy algorytm lasu losowego.

Wyniki zaprezentowano w raporcie przedłożonym Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ w 2019 r. (A/74/136), a także w publikacji zawierającej znacznie bardziej szczegółową analizę poszczególnych zagadnień. Monografia została wzbogacona o liczne infografiki, a także fragmenty wywiadów z dziećmi, które doświadczyły pozbawienia wolności. Wybrane wyniki badań posłużyły także do opracowania kursu internetowego (tzw. MOOC) kierowanego do studentów, a także działaczy z obszaru praw dziecka. Obecnie realizowanych jest kilka mniejszych projektów badawczych, które łącznie składają się na kontynuację badań zapoczątkowanych przez zespół prof. Manfreda Nowaka. Finansowane są one przez sieć uniwersytecką Global Campus of Human Rights z siedzibą w Wenecji oraz fundację Right Livelihood Foundation. Jeden z takich projektów realizowany jest na naszym Wydziale przez dr. Szoszkiewicza.

Powiązane materiały: