Destabilizacji poczucia bezpieczeństwa u dziecka w sytuacji konfliktu pomiędzy rozstającymi się albo żyjącymi w rozłączeniu rodzicami towarzyszą zazwyczaj negatywne przeżycia związane z bezpośrednim lub pośrednim angażowaniem go w procedury służące uregulowaniu sytuacji rodzinnej. W ramach projektów realizowanych na Wydziale poszukiwane są prawne i faktyczne sposoby niepogarszania jego psychicznego stanu w związku z prowadzonymi postępowaniami. Narzędzi służących temu celowi upatruje się we właściwym zorganizowaniu mediacji i kształtowaniu postaw mediatorów, uwzględniającym upodmiotowienie dziecka i ochronę jego dobra.
W realizowanym na Wydziale projekcie badawczym pt. „Realizacja dobra dziecka w mediacji w sprawach dotyczących wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów” badano, na ile mediacja jako niekonfrontacyjna metoda rozwiązywania sporów może przyczynić się do wyeliminowania lub chociażby zminimalizowania negatywnych dla dziecka prawnych konsekwencji konfliktu pomiędzy rodzicami.
Zespołem badawczym złożonym ze specjalistów z zakresu prawa, psychologii i pedagogiki z różnych krajowych ośrodków naukowych, a także badaczy z Włoch i Ukrainy kierowała prof. UAM dr hab. Joanna Mucha. W projekcie uczestniczyła także dr Joanna Zajączkowska-Burtowy. Głównym zadaniem zespołu było ustalenie, czy dla realizacji zasady dobra dziecka konieczny jest jego bezpośredni udział w procedurach rozwiązywania sporów, w tym w mediacji, oraz jakie narzędzia sprzyjają jego ochronie i jakie powinny być do osiągnięcia tego celu rekomendowane.
Ważną część projektu stanowiło przeprowadzenie badań ankietowych wśród mediatorów, których celem było udokumentowanie aktualnego stanu rzeczy w zakresie dopuszczania przez mediatorów dzieci do udziału w mediacji, sposobów ich udziału oraz przyczyn rezygnacji z włączania ich do mediacji. Badanie miało także zobrazować stan wiedzy mediatorów (m.in. w zależności od profilu wykształcenia i przedmiotowego profilu prowadzonych mediacji) w kwestiach dotyczących dzieci w mediacji, znaczenia zasady ich dobra oraz pozycji w ugodzie, a także umiejętności prowadzenia mediacji z udziałem dzieci.
Wyniki prac zespołu zostały opublikowane w monografii, która ukazała się w grudniu 2021 roku, a niespełna miesiąc później uzyskała pozytywną recenzję w indeksowanym czasopiśmie „Access to Justice in Easter Europe”.
Aktualnie badania w tej materii są kontynuowane na płaszczyźnie międzynarodowej w ramach Centrum Wsparcia Mediacji przy WPiA. Prof. UAM dr hab. Joanna Mucha powołała zespół badawczy z udziałem przedstawicieli Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki w Kijowie oraz Uniwersytetu Mykolasa Römerisa w Wilnie, którego celem jest poznanie stanowiska mediatorów w każdym z tych krajów na temat udziału dzieci w mediacji. Dobór partnerów do wspólnych badań oparty jest na założeniu, że ze względu na geograficzną i kulturową bliskość, historyczne i polityczne powiązania w przeszłości, a także wynikające z tego przenikanie się prawnych i społecznych idei pojmowanie roli rodziny i pozycji dziecka nie tylko w przepisach prawnych, ale także w społeczeństwach jest podobne. Zagadnieniem interesującym badaczy jest to, czy na ustalaną kwestię może wpływać to, że mediacja jest w świetle przepisów obligatoryjna (Litwa), fakultatywna (Polska) czy nieuregulowana (Ukraina, gdzie ustawa o mediacji została uchwalona w trakcie przeprowadzania ankiet, więc nie miała wpływu na jej wyniki). Projekt jest także okazją do wymiany doświadczeń.
Powiązane materiały:
